Petrol Piyasası Kanunundaki, ''Petrol piyasasında faaliyetleri veya rekabeti engelleme, bozma veya kısıtlama amacını taşıyan veya bu etkiyi doğuran veya doğurabilecek nitelikte anlaşma veya eylemlerin piyasa düzenini bozucu etkiler oluşturması halinde, gerekli işlemlerin başlatılmasıyla birlikte, her seferinde iki ayı aşmamak üzere, faaliyetlerin her aşamasında, bölgesel veya ulusal düzeyde uygulanmak için taban ve/veya tavan fiyat tespitine ve gerekli tedbirlerin alınmasına Kurum yetkilidir'' hükmüne bağlı olarak 25 Haziran'da başlatılan akaryakıtta tavan fiyat uygulamasının sona ermesine 4 gün kaldı.
Akaryakıtta tavan fiyat uygulamasına geçilmesinden bugüne akaryakıt bayi tavan fiyatı 95 oktan kurşunsuz benzinde litrede 3,05 liradan 3,26 liraya, motorinde 2,49 liradan 2,66 liraya, kırsal motorinde de 2,35 liradan 2,52 liraya çıktı. Uygulamanın başlamasının ardından akaryakıt fiyatlarında yaşanan kısmi ucuzlama tüketiciye son dönemde zam olarak yansıdı. Tavan fiyat uygulamasından bu yana geçen 57 günde akaryakıt bayi tavan fiyatı benzinde 21 kuruş, motorinde 17 kuruş, kırsal motorinde de 17 kuruş arttı. Tavan fiyat formülünde, bayi ve dağıtıcı payları sabit olarak uygulanırken, uluslararası akaryakıt fiyatlarındaki artışlar, otomatikman formüle dahil ediliyor. Dağıtım şirketleri de tavan fiyatlarındaki bu artışları tüketiciye nihai zam olarak yansıtıyor.
Buna göre, akaryakıt dağıtım şirketleri, uygulamanın hemen ardından 28 Haziran'da kurşunsuz benzinde litrede 15 kuruşluk, motorinde 9 kuruşluk, kırsal motorinde de 10 kuruş indirime giderken, fiyatlar 95 oktan kurşunsuz benzinde 3,20 liradan 3,05 liraya, motorinde 2,58 liradan 2,49 liraya, kırsal motorinde ise 2,45 liradan 2,35 liraya geriledi. Öte yandan önümüzdeki günlerde sektör temsilcileriyle bir araya gelmesi beklenen EPDK yöneticilerinin, akaryakıt fiyatlarındaki tavan fiyat uygulamasını 2 ay süre ile yeniden uzatabileceği belirtildi.
Fiyatlar 15 Temmuz'dan itibaren artış trendine geçmişti
Uygulamanın hayata geçirilmesinden itibaren 15 Temmuz'a kadar geçen sürede akaryakıt fiyatlarında 2-7 kuruş arasında indirime gidildi. 15 Temmuz tarihinden sonra ise fiyatlar artış trendine geçti. Kurşunsuz benzinin litre fiyatı 15 Temmuz'da 2,93 liradan 3,16 liraya, motorinde 2,35 liradan 2,53 liraya, kırsal motorinde de 2,22 liradan 2,40 liraya çıkarken, artış trendi 8 Ağustos'a kadar kadar devam etti. Bu tarihten itibaren 4-6 kuruş arasında indirimler yapılırken son olarak 20 Ağustos'ta akaryakıt fiyatlarında 1-2 kuruş indirime gidildi. Tavan fiyattaki son indirimle birlikte bugün itibariyle kurşunsuz benzinin litre fiyatı 3,26 lira, motorin 2,66 lira, kırsal motorin ise 2,52 lira olarak belirlendi. Akaryakıtın perakende satış fiyatları ise illere ve dağıtım şirketlerine göre küçük farklılıklar gösterebiliyor.
Sektör temsilcileri karşı çıkmıştı
Öte yandan, akaryakıt bayileri ile sektör temsilcileri, kar paylarının düşük, maliyetlerin yüksek olduğu gerekçesiyle akaryakıtta tavan fiyat uygulamasına karşı çıkmıştı. Mağdur olduklarını belirten sektör temsilcileri, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız ile bir araya gelerek sorunlarını dile getirmiş, Bakanı Yıldız, konuya vatandaşın haklarının korunmasının yanı sıra piyasa düzeninin korunması açısından da bakılması gerektiğini belirtmişti.
Tüketici dernekleri ise başta vergiler olmak üzere akaryakıt fiyatlarını oluşturan tüm unsurların azaltılarak fiyatların kalıcı olarak indirilmesini istemişti. EPDK, petrol piyasasında faaliyet gösteren dağıtıcı lisansı sahiplerinin fiyat uygulamalarında en yakın erişilebilir dünya serbest piyasa oluşumu dikkate alınmadığı anlaşıldığından, lisans sahiplerinin fiyat uygulamalarını, söz konusu aykırılıkları giderecek şekilde Petrol Piyasası Kanununun ilgili maddesinin (Rafinerici ve dağıtıcı lisansı kapsamında yapılan piyasa faaliyetlerine ilişkin fiyatlar, en yakın erişilebilir dünya serbest piyasa oluşumu dikkate alınarak, lisans sahipleri tarafından hazırlanan tavan fiyatlar olarak Kuruma bildirilir) hükmüne uygun hale getirmeleri için 20 Haziran 2009 tarihine kadar süre vermişti.
Bu süreçte de akaryakıt dağıtım şirketleri benzinde 3 ile 8 kuruş, motorinde de 3-4 kuruş indirime gitmiş ve fiyat tekliflerini EPDK'ya bildirmişti. Dağıtım şirketlerinin fiyat ayarlamalarını yeterli görmeyen EPDK da akaryakıt dağıtım ve bayi satışlarına yönelik iki ay geçerli olmak üzere tavan fiyat uygulanmasına karar vermişti.
